Buro Quasar staat voor helderheid en kracht

met de energie die overeenkomt tot vele stelsels tezamen

De absolute helderheid, een maat voor de werkelijke lichtkracht, van quasars komt overeen met de energie die tot 100 sterrenstelsels tezamen uitstralen, en dat maakt ze tot de helderste objecten in het universum. De eigenlijke omvang van een quasar is daarentegen veel kleiner dan een enkel sterrenstelsel.

Quasars

Quasars zijn, na gammaflitsen en supernovae, de helderste en verste objecten die we kunnen waarnemen. Dit komt omdat het sterrenstelsels zijn die een zeer heldere kern hebben. Deze stelsels werden gevormd in een periode waarin het universum nog zeer jong was. Ze bevatten een grote hoeveelheid stof, jonge sterren en gas. Dergelijke objecten werden ontdekt doordat ze zeer sterke radiostralen uitzenden.

Lichtpunt

Met een traditionele telescoop zijn quasars niet veel meer dan een lichtpuntje. Ze kregen de naam 'quasi stellar radio objects' en worden geclassificeerd met de afkorting QSO. In het centrum van een quasar bevindt zich een zeer sterk zwart gat dat alle jonge sterren en gas opslorpt waardoor een grote hoeveelheid straling vrijkomt. Deze straling kan zoveel energie hebben als van 100 sterrenstelsels. Dit verschijnsel duurt ongeveer enkele miljarden jaren tot alle materie uit het stelsel is opgeslorpt. De straling die wordt uitgezonden, staat loodrecht op het vlak van het sterrenstelsel. Deze wordt met grote snelheid de ruimte in geschoten en wordt ook wel een 'jets' of straalstroom genoemd. Wanneer de materie op is, zal de quasar uitdoven en zal het verder door het leven gaan als en gewoon sterrenstelsel. Hierdoor weten astronomen dat veel sterrenstelsels waarschijnlijk in de beginperiode van hun bestaan quasars waren. Om deze waar te nemen, moeten wetenschappers dus in het verleden kijken wat wil zeggen op zeer grote afstanden van de aarde.

Kort maar krachtig

Sommige quasars tonen helderheidsvariaties op korte tijdschalen, wat betekent dat ze intrinsiek klein van afmeting zijn. Een object kan namelijk niet in minder tijd van helderheid veranderen dan dat licht erover doet om van de ene naar de andere plek te reizen. De afmeting van een op tijdschalen van een paar weken variërende quasar kan dus niet groter zijn dan een paar lichtweken.

Men gaat ervan uit dat het hart van een quasar gevormd wordt door een superzwaar zwart gat, gelegen in het centrum van een actief sterrenstelsel, dat materie uit zijn omgeving aantrekt. Rond het zwarte gat vormt zich een accretieschijf, een afgeplatte, rondwervelende schijf van materie, waarin door botsingen de materie voortdurend wordt afgeremd. Door de wrijving wordt het materiaal verhit terwijl het het zwarte gat steeds dichter nadert, totdat het er uiteindelijk invalt. Voordat de materie in het gat valt, zendt het grote hoeveelheden straling uit. Loodrecht op het vlak van de schijf wordt materie met grote snelheid het heelal in geschoten en vormt daardoor twee zogenaamde 'jets' (straalstromen).

Energiek

Quasars zenden niet alleen zichtbaar licht uit: ze stralen energie uit over het hele elektromagnetische spectrum.

Vanwege de grote afstand tot de aarde en de eindige snelheid van het licht zien wij quasars zoals ze er miljarden jaren geleden, toen het heelal nog jonger was, uitzagen. De reden dat quasars veel voorkomen in het vroege heelal en op kleinere afstanden zeldzaam of afwezig zijn, is waarschijnlijk dat na verloop van tijd het gas uit de directe omgeving van het zwarte gat is verdwenen; de "brandstof" voor het zwarte gat is op. Om de energie vrij te maken die een gemiddelde quasar uitstraalt moet een superzwaar zwart gat minimaal het equivalent van 10 zonnemassa's per jaar aan materie opslokken.